Η αμφεταμίνη είναι χημική ουσία που δημιουργήθηκε αρχικά το 1887 από τον Ρουμάνο χημικό Lazar Edeleanu στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου, με το όνομα φαινυλισοπροπυλαμίνη. Τη δεκαετία του 1930 χρησιμοποιήθηκε για την αντιμετώπιση της ναρκοληψίας (μια σπάνια διαταραχή του ύπνου) και του συνδρόμου υπερκινητικότητας και διάσπασης της προσοχής. Χρησιμοποιήθηκε ευρέως στους στρατιώτες κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιατρική χρήση των αμφεταμινών για την αντιμετώπισης της ήπιας κατάθλιψης ήταν πολύ διαδεδομένη στις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Μεγάλη χρήση έγινε επίσης από παχύσαρκα άτομα, λόγω της ιδιότητας των αμφεταμινών να «κόβουν» την όρεξη. Ωστόσο, από  τα τέλη της δεκαετίας του ’70 δεν παρασκευάζονται πια φαρμακευτικά - παρά μόνο κάποια παράγωγα τους- λόγω των παρενεργειών και των εθιστικών τους ιδιοτήτων και βρίσκονται μόνο στην παράνομη αγορά. Σήμερα, η θειική αμφεταμίνη, που παρασκευάζεται παράνομα, είναι η πιο διαδεδομένη μεταξύ των εξαρτημένων ατόμων.

Η αμφεταμίνη είναι μια λεπτή, υπόλευκη σκόνη που συνήθως περιέχει μόνο κατά 6 με 10% καθαρή αμφεταμίνη, ενώ το υπόλοιπο 90 % μπορεί να είναι οτιδήποτε: από μπέικιν-πάουντερ μέχρι καθαρτικό. Σήμερα είναι γνωστή στους χρήστες ως «σπιντ», billy whiz, sulfate, fast, uppers, ή «μαύρη καλλονή», «μπλουζ», ή black & white (αν πρόκειται για συνταγογραφούμενη αμφεταμίνη).
Κυκλοφορεί συνήθως με μορφή χαπιού ή κάψουλας, αλλά στο παράνομο εμπόριο μπορεί να έχει και τη μορφή άσπρης, κιτρίνης ή ροζ σκόνης.  Επίσης εμφανίζεται σε μορφή μικρών, συμπαγών κομματιών, όπου είναι αναμειγμένη με άλλες παρόμοιες σε μορφή ουσίες. Η αμφεταμίνη  λαμβάνεται από το στόμα,  εισπνεόμενη από τη μύτη ή και να καπνιστεί αναμειγμένη με καπνό. Τέλος, όταν διαλύεται σε νερό μπορεί να πάρει ενέσιμη μορφή. Στην περίπτωση αυτή, αν δεν έχει διαλυθεί πολύ καλά  μπορεί να προκαλέσει θρομβώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα και επομένως τον θάνατο.
Σαν ενεσιμο διάλυμα επενεργεί ακαριαία, ενώ η κατάποση ή η εισπνοή αμφεταμίνης σε σκόνη φέρνει αποτελέσματα μετά από 10-40 λεπτά. Σε γενικές γραμμές, η επήρεια μιας δόσης αμφεταμίνης διαρκεί περίπου 3-6 ώρες και μπορεί να ανιχνευτεί στα ούρα περίπου 4 ημέρες μετά τη χρήση. Όταν λαμβάνεται σε υπερβολική δόση, μπορεί να προκαλέσει το θάνατο.

 

Φαρμακολογία και ιατρική χρήση
Γενικότερα, εμφανίζει δράση στο Κεντρικό και στο Περιφερικό Νευρικό σύστημα όπου επάγει την απελευθέρωση ντοπαμίνης, νορεπινεφρίνης και σεροτονίνης. Το αμφεταμινικό παράγωγο μεθυλοφαινιδάτη χρησιμοποιείται για την συμπτωματική αντιμετώπιση του συνδρόμου μειωμένης προσοχής στα παιδιά και της ναρκοληψίας.

 
Ψυχολογικές Επιδράσεις

- Ερεθίζει το νευρικό σύστημα. Η αμφεταμίνη είναι διεγερτικό του εγκεφάλου, δηλαδή αυξάνει την εγκεφαλική δραστηριότητα
- Προκαλεί αίσθηση ενέργειας, διαύγειας και όξυνση της πνευματικής λειτουργίας
- Υπό την επήρεια της, οι χρήστες συχνά βιώνουν μια προσωρινή ενίσχυση της αυτοπεποίθησής τους και αισθάνονται ιδιαίτερη ενεργητικότητα, καθώς καταπολεμούν το αίσθημα του ύπνου, της κούρασης και της πείνας.  Ωστόσο, δεν εξαφανίζουν την ανάγκη για τροφή και ανάπαυση, απλώς μεταθέτουν την ικανοποίησή τους. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι εθισμένοι στην αμφεταμίνη καταλήγουν στην πλήρη εξάντληση μετά από μία περίοδο παρατεταμένης χρήσης.
- Η αμφεταμίνη μπορεί να προκαλέσει ευερεθιστότητα, επιθετικότητα και  αίσθημα αδημονίας

 

- Ταχυκαρδία, εφίδρωση, ξηροστομία, διαστολή στις κόρες των ματιών.
- Ναυτία και εμετοί. 
- Τέντωμα των μυών της σιαγόνας και φθορά των δοντιών.
- Θολή όραση
- Αϋπνία.

Όταν η ουσία χορηγείται ενδοφλέβια, το άτομο έχει ένα απότομο και βίαιο αίσθημα ευφορίας και αυτοπεποίθησης. Οι υψηλές δόσεις, ιδίως αν επαναλαμβάνονται συχνά, μπορούν να προκαλέσουν  συγκεχυμένο λεξιλόγιο, παραλήρημα, κρίσεις πανικού, ψευδαισθήσεις και παρανοϊκό ιδεασμό. Επίσης, μπορεί να επέλθει συγκοπή η έντονος πόνος στο στήθος. Μετά το τέλος της επίδρασης των μεγάλων δόσεων ακολουθεί δυσφορία, άγχος, τρέμουλο, αίσθημα κόπωσης και κατάθλιψη.

 

Οι συνηθέστερες είναι οι εξής: διωκτικό παραλήρημα, ακουστικές και οπτικές ψευδαισθήσεις, παρανοϊκό ιδεασμό, υπερκινητικότητα, ευερεθιστότητα, αλλαγές στην αντίληψη του σώματος.
Μακροχρόνιες Σωματικές Επιδράσεις

Οι συνηθέστερες είναι οι εξής:
- Η χρόνια χρήση αμφεταμίνης μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία και να προκαλέσει καρδιακή προσβολή, ιδίως σε όσους έχουν ήδη υψηλή αρτηριακή πίεση ή καρδιακά προβλήματα
- Απώλεια βάρους και όρεξης 
- Πολλές γυναίκες που κάνουν χρήση αμφεταμίνης εμφανίζουν διαταραχές ή και διακοπή της περιόδου.

Ακόμη, μετά από χρόνια χρήση εμφανίζεται ανοχή στην ευφορική δράση της, που από τους χρήστες περιγράφεται ως "χάσιμο της μαγείας". Η χρήση τους ωθεί στη λήψη καταπραϋντικών ουσιών (αλκοόλ, ηρεμιστικά, υπνωτικά) για να εξισορροπεί ο οργανισμός, προκαλώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο.

Γενικότερα, η συστηματική χρήση των αμφεταμινών προκαλεί ανοχή, ψυχική εξάρτηση και σωματική εξάρτηση, η οποία δεν είναι ωστόσο τόσο συνηθισμένη.
 
ΑΝΟΧΗ: Οι χρήστες αναπτύσσουν γρήγορα ανοχή και οι συχνοί χρήστες μπορεί να έχουν δυσάρεστες παρενέργειες. Για τη διατήρηση του επιθυμητού αποτελέσματος, οι τακτικοί χρήστες αναγκάζονται να αυξάνουν τις δόσεις τους. Μετά τη διακοπή της χρήσης, παρουσιάζονται συμπτώματα στέρησης.
ΕΞΑΡΤΗΣΗ: Οι αμφεταμίνες είναι ψυχολογικά εθιστικές. Οι χρήστες συχνά αποκτούν εξάρτηση από το φάρμακο προκειμένου να αποφύγουν τα δυσάρεστα  συμπτώματα που συνοδεύουν τη λήξη της επενέργειάς του, όπως κατάθλιψη, άγχος, ευερεθιστότητα, ληθαργικότητα, κόπωση, αϋπνία, και ψυχοκινητική διέγερση. Κατά την περίοδο αυτή υπάρχει κίνδυνος για αυτοκτονία.  Το αποτέλεσμα είναι ο χρήστης να καταφεύγει σε όλο μεγαλύτερες και συχνότερες δόσεις αμφεταμινών ή να παίρνει άλλα πιο ισχυρά φάρμακα ή ουσίες. Το αποτέλεσμα είναι η πλήρης εξάντληση των χρηστών μετά από μια μακρά περίοδο συνεχούς κατάχρησης.

 

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Στο ερώτημα αν υπάρχει θεραπεία για την εξάρτηση από την αμφεταμίνη,  οι θεραπευτικές κοινότητες αποτελούν την απάντηση σε αυτό. Ο χρήστης μπορεί να θεραπευτεί αλλά όχι μόνος του και αυτό γιατί η ψυχική εξάρτηση αποτελεί το μεγάλο πρόβλημα στη χρήση ουσιών. Η θεραπεία, δηλαδή η ψυχική απεξάρτηση σημαίνει αλλαγή τρόπου ζωής και νοοτροπίας, αλλά και δημιουργία ενός  νέου τρόπου ζωής όπου ο χρήστης μαθαίνει να σέβεται και να αγαπά τον εαυτό του, να επιλέγει υπεύθυνα, ενώ παράλληλα μπαίνει σε μια διαδικασία μάθησης νέων δεξιοτήτων. Η θεραπευτική διαδικασία είναι δύσκολη και επίπονη, διαρκεί πολλούς μήνες και προϋποθέτει τη συνειδητοποίηση του προβλήματος από το χρήστη και τη θέλησή του να βγει από τη χρήση. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η επαφή της οικογένειας του χρήστη με ειδικό σύμβουλο για να βοηθηθούν τόσο οι ίδιοι και για να βοηθήσουν στη διαδικασία της απεξάρτησης.